ΓΛΩΣΣΑ ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΩΝ 2012: ΕΝΑ ΚΡΙΤΗΡΙΟ ΦΟΒΗΤΡΟ ΓΙΑ ΠΟΛΛΟΥΣ

ΓΛΩΣΣΑ ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΩΝ 2012: ΕΝΑ ΚΡΙΤΗΡΙΟ ΦΟΒΗΤΡΟ ΓΙΑ ΠΟΛΛΟΥΣ


Το κείμενο της κ. Αρβελέρ είναι φόβητρο, αν το δεις ως εξεταζόμενος στην πρώτη σελίδα ενός σημαντικού διαγωνιστικού κριτηρίου.
Από την άλλη , αν ως δάσκαλος το εντάξεις στη διδασκαλία σου , θα προσπαθείς να το υπερασπιστείς θεματικά και γλωσσικά και θα εισπράττεις γλαρά βλέμματα και ξινά χαμόγελα.
Αυτά όμως δεν έχουν πολλή σημασία για τον Πανελλαδικό Διαγωνισμό.

Το κρίσιμο ερώτημα που απλουστεύει την μπερδεμένη μας σκέψη και μας παλιννοστεί προς το ουσιώδες, είναι το εξής:

Θέλουμε ο τελειόφοιτος του Λυκείου να μπορεί να κατανοεί και να αναλύει ένα τέτοιο κείμενο σαν της κ. Αρβελέρ;

ας πούμε
α) θέλουμε να επιστρατεύει ό,τι διάβασε στην Ιστορία κι ό,τι άκουσε στις επισκέψεις του σε Μουσεία και αρχαιολογικούς χώρους προκειμένου να καταλάβει ένα τέτοιο κείμενο;
β) θέλουμε να είναι εξοικειωμένος με αυτό το ειδικό λεξιλόγιο (φιλοσοφίας, αισθητικής);
γ) θέλουμε να μπορεί να αποκωδικοποιεί τέτοιου είδους ύφος (λογοτεχνικό, σύνθετο, φορτισμένο);
δ) θέλουμε να μπορεί να διεισδύει στις λογικές δομές που δηλώνονται με αυτόν τον τρόπο (συνειρμικό, υπαινικτικό, διφορούμενο);

Ανανεώνω τα ερωτήματα

α) είναι τέτοιου είδους κείμενα υπαρκτά στην ελληνική κοινωνία; συνιστούν όντως μέρος της πραγματικότητας;
β) αντιστοιχούν στο καθιερωμένο διδακτικό υλικό και στις προς εξέτασιν δεξιότητες;
γ) ανταποκρίνονται (θεματικά , γλωσσικά) στα ενδιαφέροντα και τις προτεραιότητες ενός τελειοφοίτου;
Και απαντώ

α) κάθε κείμενο που παράγεται και δημοσιεύεται ανήκει στο κειμενικό και πολιτισμικό μας σύμπαν

β) ο τελειόφοιτος δικαιούται να μετέχει σε αυτό το σύμπαν και το σχολείο οφείλει να τον προετοιμάζει γι’ αυτό

γ) το σχολείο αφουγκράζεται την πραγματικότητα των νεανικών στάσεων αλλά δεν υποδουλώνεται σε αυτές. Φιλοδοξεί να τις ανακατευθύνει, να τις εμπλουτίσει έστω δυνητικά, ακόμη και δεν επιστρατεύει πάντα δημοφιλείς επιλογές για να το πετύχει.

γ) το εγχειρίδιο της Τρίτης Λυκείου υποστηρίζει και αυτή τη θεματική περιοχή (Τέχνη, Αρχαία Τέχνη – Πλαστική και αξίες) και αυτό το είδος του δοκιμιακού λόγου (που ρέπει προς το συνειρμό και την ποιητικότητα). Οι καθηγητές το ξέρουν και προγραμματίζουν αναλόγως τη διδασκαλία τους. Αν δεν το κάνουν, σφάλλουν.

δ) τα προγράμματα σπουδών επιμένουν στην εξοικείωση με το λογοτεχνικό ύφος και τον υπαινικτικό λόγο (μέσω της Λογοτεχνίας) , με την Τέχνη (τουλάχιστον) ως αποτύπωση της ουσίας μιας ιστορικής εποχής ενώ στα σχολεία όλων των βαθμίδων ποικίλες καλλιτεχνικές δράσεις και δραστηριότητες καλλιεργούν το αισθητικό κριτήριο και τις εν γένει εκφραστικές δυνάμεις των μαθητών. Οι δάσκαλοι και οι καθηγητές το ξέρουν και προγραμματίζουν αναλόγως το εκπαιδευτικό τους έργο. Αν δεν το κάνουν, σφάλλουν.
ε) καλώς λοιπόν ελέγχουμε την εξοικείωση του τελειοφοίτου και (προσθετικό και υπογραμμισμένο) σε αυτό το φάσμα του κειμενικού μας σύμπαντος

Αλλά

ζ) κακώς δεν του δίνουμε την ευκαιρία να τοποθετηθεί απέναντί του κριτικά , όχι ιδεοληπτικά ή στερεοτυπικά

στ) κακώς δεν διαβαθμίζουμε τα θέματα ως προς την δυσκολία: το φετινό κριτήριο κατακρημνίζεται από τον Γολγοθά της περίληψης στις (μάλλον άνευ ουσίας) πεδιάδες των θεμάτων της Β ομάδας και στα κλισέ ερωτήματα της παραγωγής λόγου (που καθησυχάζουν τους συνήθως ελέγχοντες)

η) κακώς δεν αποφεύγουμε τις επικαλύψεις των θεμάτων (στο φετινό κριτήριο η περίληψη, το θέμα ανάπτυξης παραγράφου και της κατανόησης της συλλογιστικής στην τελευταία παράγραφο αλληλοεπικαλύπτονται, το ίδιο και τα θέματα Β2α και Β2β)

θ) κακώς, κάκιστα, η τιτλοποιημένη διατύπωση της «έκθεσης» ανακαλεί προκάτ απαντήσεις και υπαγορευμένες αοριστίες. Κι εδώ, επιτρέψτε μου να πω χωρίς περαιτέρω σχολιασμό ότι τα ανειλικρινή μαθητικά κείμενα δεν οφείλονται στο «αδιάφορον» του θέματος. Δέχομαι να απενοχοποιήσω ακόμη και το ίδιο το θέμα. Η τυποποίηση των μαθητικών κειμένων, η αλλοτρίωση της μαθητικής διανοίας οφείλεται κατά μέγιστο λόγο στη νοοτροπία των δασκάλων τους και κριτών τους.

ι) και βέβαια κακώς η όποια δυσκολία σε κάποιο μέρος του κριτηρίου, εγείρει ενοχικά αντανακλαστικά μεγαθυμίας στους βαθμολογητές.

Σε έναν διαγωνισμό δεν έχει σημασία ποιος είναι καλός , αλλά ποιος είναι καλύτερος. «Ο πήχης» πρέπει να είναι αμετάβλητος, ώστε να είναι κοινός για όλους τους υποψηφίους απανταχού.

Τι κρύβεται κάτω από τη διάκριση του καλύτερου και του χειρότερου, είναι άλλης τάξεως θέμα που πάντως δεν αναδεικνύεται ούτε με κραυγές ούτε με στρουθοκαμηλισμό.

Π.Ν.ΤΣΟΥΚΑΛΑΣ
Εκπαιδευτικός 6ου ΓΕΛ Νέας Ιωνίας